In deze podcast onthult Karel van der Toorn de verborgen godsdienstgeschiedenis van de Oude Israëlieten: “Natuurlijk is de Bijbel een belangrijke bron van informatie, maar die lezen we met moderne ogen, via de uitleg die we in de traditie ontvangen hebben. Daardoor hebben we minder oog voor hoe ver hun godsdienst eigenlijk van ons af staat. Het voelt heel dichtbij in zekere zin, maar het is toch vreemder dan je zou vermoeden.”
Van der Toorn legt uit hoe de stammen van Israël door de volksverhuizingen rond 1200 v.Chr. bij elkaar kwamen en er langzaam maar zeker een politieke eenheid ontstond. En hoe vanaf de Babylonische ballingschap hun polytheïsme, dat in die tijd heel gebruikelijk was in het Oude Nabije Oosten (“koning David kon zich geen monotheïsme voorstellen.”), plaats maakte voor een unieke, monotheïstische etnisch-religieuze identiteit.
Ook beschrijft hij hoe de Perzen waarschijnlijk een instrumentele rol hebben vervuld bij de totstandkoming van de Pentateuch, de vijf boeken van Mozes, om de religieuze praktijk van de Joden te reguleren, zoals een uniformering van de feestkalender. En hoe zij daarmee een belangrijke rol hebben gehad in het ontstaan van wat later het jodendom zou worden.
Het is een boeiend gesprek, maar met een kritische noot: “De godsdienstgeschiedenis van de Oude Israëlieten kan over het algemeen op veel meer belangstelling rekenen dan die van bijvoorbeeld de Oude Egyptenaren, omdat ze dichterbij voelen. Maar als je kritisch kijkt, dan is de band die wij met hen voelen een hele dunne. Het zit vooral in onze verbeelding.”